Ο Κλόουν

<< Αυτό που με ενοχλούσε ιδιαίτερα σε εκείνα τα ''ζουρ φιξ'', ήταν η αφέλεια των επαναπατρισμένων εμιγκρέδων. Όλες αυτές οι μετάνοιες, όλα αυτά τα ''πιστεύω'' προς τη δημοκρατία, τους συγκινούσαν σε τέτοιο σημείο, ώστε η συνάντηση τελείωνε πάντα με συναδελφώσεις και αγκαλιάσματα. Οι άνθρωποι αυτοί δεν καταλάβαιναν πως το μυστικό της τρομοκρατίας συνίσταται στη λεπτομέρεια. Είναι πολύ εύκολο να μετανιώνει κανείς για τα μεγάλα πράγματα- πολιτικά λάθη, μοιχείες, φόνους, αντισημιτισμό...μα ποιός μπορεί να συγχωρέσει όταν δεί τη λεπτομέρεια;(...) Κράτησα την ανάμνηση τόσων στιγμών, τόσων λεπτομερειών...και τα μάτια του Χέμπερτ δεν άλλαξαν. (...) Οι εμιγκρέδες αγνοούν επίσης πως οι Ναζί σπάνια στέλνοταν στο μέτωπο, και πως εκείνοι που σκοτώνοταν ήταν σχεδόν αποκλειστικά οι άλλοι. Με λίγα λόγια η υπόθεση είναι πολύ διαφορετική απο ό,τι τι φαντάζονται οι εμιγκρέδες, που σίγουρα δεν μπορούν να σκεφτούν παρά δύο κατηγορίες: ένοχοι-μη ένοχοι, ναζί-αντιναζί>>
για την δημοκρατική υποκρισία των στελεχών της γκεστάμπο μετά τον πόλεμο
απόσμαμα απο το βιβλίο του Heinrich Boll: Ο κλόουν